«Ανθρωπολογία, Εθνογραφία σε/για αβέβαιους καιρούς»

Σε συνδιοργάνωση με τον Τομέα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το Εργαστήριο Μελέτης του Πολιτισμού, Συνόρων και Κοινωνικού Φύλου του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας (Ethnofest) και το TWIXTlab.

Το 2ο Συνέδριο του Συλλόγου Κοινωνικών Ανθρωπολόγων Ελλάδας (ΣΚΑΕ) επικεντρώνεται στην αβεβαιότητα των καιρών μας σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα που ανακύπτουν σε κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής. Το αβέβαιο μας απασχολεί, όχι ως κάτι καινούργιο ή εξαιρετικό, αλλά γιατί μια σειρά ασύνδετων μεταξύ τους γεγονότων, το καθιστούν αργά και σταθερά μια νέου τύπου κοινοτυπία. Το αβέβαιο βρίσκεται ολόγυρά μας και σμιλεύει με κεντρικό τρόπο την παγκόσμια και όχι μόνο κοινωνική και πολιτική ζωή. Το πυρηνικό ατύχημα στην Φουκουσίμα, η πανδημία Covid-19, η κρίση χρέους που στιγμάτισε την Ευρώπη σε όλη την προηγούμενη δεκαετία, η περιβαλλοντική κρίση, οι πολεμικές συρράξεις στην Συρία, τη Λιβύη και πρόσφατα στην Ουκρανία – στο κέντρο της Ευρώπης –, η βίαιη αλλαγή καθεστώτων στην Αφρική, η γιγάντωση της ακροδεξιάς διεθνώς, φαίνονται σαν μεμονωμένα συμβάντα, όμως πυκνώνουν τον πολιτισμικό χρόνο, επιταχύνουν τις πολιτικές εξελίξεις, εντείνουν περαιτέρω το ενδεχόμενο μιας επόμενης κρίσης.

Η ανθρωπολογική κριτική ματιά μπορεί να γίνει διεισδυτική συμβάλλοντας ουσιαστικά αναδεικνύοντας τα κοινωνικά προβλήματα, ψηλαφώντας τις π(λ)ηγές τους και τα αποτελέσματα που φέρουν. Με ποιους τρόπους μπορεί να  φωτίσουμε νέες πολιτικές, νέες εναλλακτικές πρακτικές, νέα οράματα; Το συνέδριο προσκαλεί όσες και όσους εργάζονται και συνεργάζονται με τους τρόπους της ανθρωπολογικής σκέψης και της εθνογραφικής μεθόδου να συμμετάσχουν σε αυτή την κριτική διερεύνηση της αβεβαιότητας και της πολλαπλότητάς της. Με ποιους τρόπους μπορούμε να την αφουγκραστούμε, να την αναλύσουμε και να την κατανοήσουμε;

Μέσα από την εθνογραφία έχουν αναδειχθεί διαφορετικοί πολιτισμικοί χρόνοι έχοντας βοηθήσει έτσι στην σύλληψη του  γραμμικού και προοδευτικού μέλλοντος. Σήμερα, σχολιάζοντας την εθνογραφία στη μετα-κοβιντ εποχή, η Marilyn Strathern  αναρωτιέται για το πώς θα μπορέσουν οι κοινωνικοί ανθρωπολόγοι να την ενεργοποιήσουν ξανά με τρόπους τέτοιους ώστε να αποκεντρώσουν αυτόν τον ορίζοντα αβεβαιότητας και να καταγράψουν τις νέες διασυνδέσεις, τα αισθήματα, τις σκέψεις, και πρακτικές που  ευνοούν συμβιβασμούς και ανθεκτικές σχέσεις.  Η Εθνογραφία (επαν)έρχεται στο προσκήνιο ως ένα πλούσιο μεθοδολογικό εργαλείο χαρακτηριστικό τόσο για την ευρύτητά του όσο και την εμβάθυνση που παρέχει η κοινωνική έρευνα.

Πώς συνδράμει η Ανθρωπολογία  στην κατανόηση των αβέβαιων καιρών που ζούμε; Πώς μπορεί η εθνογραφία  να τις καταγράψει, να τις περιγράψει στη πολυφωνική τους έκφραση, και να δεσμευτεί κριτικά και δημιουργικά μαζί τους; Πώς η συζήτηση για το μέλλον της ίδιας της εθνογραφίας, ο ορίζοντας της οποίας έχει ξεπεράσει προ πολλού πια τα όρια της ανθρωπολογικής σκέψης θα γίνει όσο το δυνατόν πιο συμπεριληπτική; Πόσο ανοιχτή είναι η ανθρωπολογία σήμερα να δεχτεί  την συμβολή άλλων θεωρητικών σκέψεων;

Το συνέδριο προσκαλεί συμμετοχές από διαφορετικά επιστημονικά πεδία. Με βασικό οδηγό την εθνογραφία, επιδιώκει την ανάπτυξη ενός διευρυμένου κύκλου θεωρητικών ζητημάτων και μεθοδολογικών πρακτικών προκειμένου να φωτίσουμε νέες οπτικές και συνεργασίες σε έναν κόσμο που αποδιοργανώνεται. To 2o Συνέδριο του ΣΚΑΕ φιλοδοξεί να γίνει ένας τόπος συνάντησης ανθρωπολόγων -– και όχι μόνο– που εργάζονται σε διάφορους χώρους και πεδία, εντός και εκτός της ακαδημαϊκής κοινότητας, από την Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό, και οι οποίοι/οποίες αξιοποιούν την εθνογραφία ή/και την ανθρωπολογική  σκέψη στην εργασία και την καθημερινότητά τους. Ιδιαίτερα καλωσορίζουμε νέους/νέες επιστήμονες  αλλά και συναδέλφους/ισσες από άλλα ακαδημαϊκά πεδία που χρησιμοποιούν την εθνογραφία ως μεθοδολογικό εργαλείο.

Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη 24-26/5/2024 σε συνδιοργάνωση με τον Τομέα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας – Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το Εργαστήριο Μελέτης του Πολιτισμού, Συνόρων και Κοινωνικού Φύλου του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και το Φεστιβάλ Εθνογραφικού Κινηματογράφου της Αθήνας (Ethnofest).

 Θεματικές 

• Πολιτικές και διακυβέρνηση
  Πώς περιγράφει η εθνογραφία τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς/ α-συνέχειες μετά από τις αλλεπάλληλες κρίσεις των τελευταίων χρόνων; Με ποιους τρόπους η οικονομική αβεβαιότητα και επισφάλεια επιδρούν σε κοινωνικές πρακτικές, συνήθειες, σχέσεις; Πώς φαντάζονται το μέλλον νέες μορφές πολιτικής συμμετοχής και διακυβέρνησης; Με ποιους τρόπους η ανθρωπολογία μπορεί να συμβάλλει κριτικά σε δημόσιες συζητήσεις και προβληματισμούς;
• Μετανάστευση
  Πώς μπορεί να συμβάλλει η ανθρωπολογία στην ανάδειξη της πολυπλοκότητας της μεταναστευτικής εμπειρίας; Πώς νέες ή παλιές μορφές μετανάστευσης διαμορφώνουν νέες κοινωνικές σχέσεις; Ποιες προκλήσεις και ποιους περιορισμούς αντιμετωπίζει η εθνογραφία στη μελέτη του μεταναστευτικού φαινομένου – είτε αυτό αφορά τις βιωμένες εμπειρίες της μετακίνησης είτε τα μεταναστευτικά και συνοριακά καθεστώτα;
• Φύλο και Σεξουαλικότητα
  Πώς αναδεικνύει η εθνογραφία την ενσώματη, έμφυλη εμπειρία και βία; Με ποιους τρόπους συμμετέχει στην ορατότητα διαφορετικών αρρενωποτήτων, θηλυκοτήτων και κουήρ ή τρανς εμπειριών; Πώς η στροφή στον νεο-συντηρητισμό και την alt-right επαναφέρει στο προσκήνιο την ετεροκανονική οικογένεια και τους ηθικούς πανικούς για το δημογραφικό πρόβλημα; Πώς οι νέες τεχνολογίες της αναπαραγωγής διαμορφώνουν νέες οικογένειες και συγγένειες; Πώς ο φεμινισμός και τα ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματα συνεισφέρουν στην ανάδυση νέων μεθοδολογιών που εμπλουτίζουν ή συμπληρώνουν την εθνογραφία; Πώς ο ακτιβισμός συνομιλεί -ή όχι- με την ανθρωπολογία;
• Τεχνολογία
  Πώς μπορεί να μελετήσει η εθνογραφία τις ψηφιακές κοινωνίες σε όλες τους τις πτυχές (μορφές κοινωνικότητας, εργασία, επικοινωνία, κτλ.); Πώς διαμορφώνονται νέες μορφές συμπερίληψης ή/και αποκλεισμού; Πώς η ανθρωπολογία προσεγγίζει την τεχνητή νοημοσύνη και μετα-ανθρώπινες μορφές κοινωνικότητας και επικοινωνίας ή τέχνης;
• Περιβάλλον και βιωσιμότητα
  Πώς διαμορφώνει η περιβαλλοντική κρίση τον κόσμο γύρω μας; Πώς επηρεάζονται τα αστικά κέντρα και πώς οι περιφέρειες; Πώς μπορεί να αναδείξει η εθνογραφία τις σχέσεις των ανθρώπων με τα μη ανθρώπινα ζώα και με το περιβάλλον όπως αυτές διαμορφώνονται μέσα στην Ανθρωπόκαινο εποχή και πώς -και εάν- παράγονται νέες οντολογίες του ανθρώπινου σε καιρούς κλιματικής αστάθειας;
• Μεθοδολογία
  Πώς διαμορφώνεται η εθνογραφία ως μέθοδος και γραφή στη μετα-κόβιντ εποχή; Πώς η συρρίκνωση στους πόρους και τη χρηματοδότηση της έρευνας φέρνουν στην επιφάνεια νέες πρακτικές και μια νέα αντίληψη για την εθνογραφία; Πώς συνομιλεί η κοινωνική ανθρωπολογία με τους τρόπους που χρησιμοποιείται η εθνογραφία από άλλες επιστήμες ή τέχνες;

Το 2ο Συνέδριο του ΣΚΑΕ θα γίνει δια ζώσης με δυνατότητα περιορισμένου αριθμού ψηφιακών πάνελ. Οι γλώσσες του συνεδρίου θα είναι τα ελληνικά και τα αγγλικά και θα ορίζονται για το κάθε πάνελ από τους/τις συντονιστές/τριες. Η συμμετοχή στο συνέδριο ανέρχεται στα 50 ευρώ για όσους/όσες δεν είναι μέλη του ΣΚΑΕ, 40 ευρώ για τα μέλη και 20 ευρώ για όσους/όσες δεν εργάζονται. Θα υπάρχει η δυνατότητα να γίνει κάποιος/α μέλος δια ζώσης τη μέρα του συνεδρίου. Τέλος, οι προπτυχιακοί/ές φοιτητές/τριες θα μπορούν να συμμετέχουν δωρεάν.

Οι προτάσεις για τα πάνελ και τα εργαστήρια θα πρέπει να κατατεθούν μέχρι τις 30 Οκτωβρίου του 2023 στο info@anthroassociation.gr . Παρακαλούμε λάβετε υπόψη σας ότι η κάθε πρόταση θα πρέπει να περιλαμβάνει τα ονόματα των συντονιστών/τριών, την ιδιότητά τους, τίτλο και περίληψη (300 λέξεις) και βιογραφικά (250 λέξεις) στις δύο επίσημες γλώσσες του συνεδρίου. Παράλληλα, είναι απαραίτητο να συμπεριλαμβάνεται μια εκτεταμένη περιγραφή (400 λέξεις), είτε στα ελληνικά είτε στα αγγλικά, που θα αναδεικνύει τη σχέση του προτεινόμενου πάνελ/εργαστηρίου με τις θεματικές του συνεδρίου. Για τα εργαστήρια θα πρέπει να αναφέρεται το όριο των συμμετοχών καθώς και οι τεχνικές προδιαγραφές της αίθουσας.